21 Bài Học Cho Thế Kỷ 21 - Chương 1: Vỡ mộng

• Trước đây, có 3 câu chuyện lớn giải thích thế giới là chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa toàn trị và chủ nghĩa tự do.


• Sau chiến tranh thế giới thứ 2, chỉ còn 2 câu chuyện cạnh tranh là chủ nghĩa toàn trị và chủ nghĩa tự do.


• Đầu thế kỷ 21, chủ nghĩa tự do là câu chuyện thống trị thế giới.


• Tuy nhiên, từ cuộc khủng hoảng 2008 trở đi, người dân ngày càng mất lòng tin vào chủ nghĩa tự do. Nhiều sự kiện như Brexit, Trump lên ngôi cho thấy sự suy giảm ảnh hưởng của câu chuyện này.


• Hiện tại, không còn câu chuyện nào thống trị thế giới. Điều này khiến giới tinh hoa theo chủ nghĩa tự do rơi vào tình trạng mất phương hướng.


• Các cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra nhanh chóng, khiến con người cảm thấy mất phương hướng và bị đe dọa về tương lai.


• Hệ thống chính trị tự do được hình thành trong thời đại công nghiệp gặp nhiều khó khăn trước các công nghệ mới.


• Công nghệ sẽ biến đổi kinh tế, xã hội và thậm chí cơ thể, não người. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không quản lý tốt.


• Người dân cảm thấy bỏ lại phía sau và mất giá trị. Đây là nguyên nhân dẫn đến phong trào phản đối như Brexit, Trump.


• Cuộc chiến sắp tới sẽ không phải chống bóc lột mà là chống sự vô dụng, điều này khó hơn nhiều.


• Câu chuyện tự do luôn phải đối mặt với các cuộc khủng hoảng lòng tin và thách thức từ các lực lượng chống đối khác nhau như chủ nghĩa đế quốc, phát xít hay toàn trị.


• Nó vẫn tồn tại nhờ sự linh hoạt và tiếp thu ý tưởng hay từ các đối thủ, đồng thời mở rộng phạm vi đến tất cả mọi người.


• Hiện nay, nó đối mặt với các thách thức như phản ứng dân túy chống toàn cầu hóa và sự trỗi dậy của Trung Quốc, Nga.


• Các mô hình thay thế không thực sự hấp dẫn về mặt ý tưởng. Con người vẫn khao khát tự do, dân chủ và quyền con người.


• Thật vậy, các phong trào chính trị dân tộc và tôn giáo địa phương đang phục hưng mạnh mẽ trên toàn cầu. Nhưng cũng không đúng khi cho rằng các câu chuyện toàn cầu đã lỗi thời hoàn toàn. Vẫn còn nhiều vấn đề toàn cầu cần hợp tác giải quyết chung, chẳng hạn biến đổi khí hậu.


• Việc sử dụng các hình tượng quá khứ hoài cổ có thể mang tính giáo dục và gắn bó tình cảm, nhưng cũng có nguy cơ làm mất tích tính phê phán, dẫn đến lạm dụng quyền lực. Các nhà lãnh đạo cần phải hiểu rõ giới hạn của hình tượng đó.


• Các câu chuyện dân tộc và tôn giáo thường mang tính bao trùm nhưng không tránh khỏi sai lầm. Cần phải hội nhập, dung hòa và phê phán lẫn nhau giữa các câu chuyện để giảm thiểu những hậu quả có thể xảy ra.


• Thay vì phủ nhận hoàn toàn các câu chuyện toàn cầu thì cần phát triển chúng theo hướng bao trùm, phổ quát và tôn trọng đa dạng hơn, thích ứng với thực tiễn mới. Đây vẫn là một quá trình dài đang diễn ra.


• Cuộc cách mạng công nghệ thực sự đang gây ra những thách thức lớn đối với xã hội và kinh tế, bao gồm khả năng thất nghiệp hàng loạt. Đây là vấn đề cần được quan tâm nghiêm túc.


• Các ý tưởng tự do truyền thống có thể cần được cập nhật để thích ứng với thời đại mới, nhưng tôn trọng quyền con người và các giá trị cơ bản vẫn là rất quan trọng.


• Các giải pháp công nghệ cũng cần xem xét tác động xã hội và đạo đức, không nên chỉ tập trung vào phát triển công nghệ.


• Các cách tiếp cận mới không nhất thiết phải bác bỏ hoàn toàn các giá trị cũ, mà có thể kết hợp và phát triển chúng theo một cách có chiều sâu và phổ quát hơn.


• Sự đồng thuận trong xã hội về những câu hỏi lớn này là điều khó có thể đạt được ngay. Cần có sự thảo luận rộng rãi và có trách nhiệm từ nhiều phía để tìm ra hướng đi phù hợp nhất.