Càng lớn, càng trưởng thành, ta càng phải đối mặt với những cuộc chia ly. Có những cuộc chia ly là âm thầm, cứ thế diễn ra từng ngày, từng tháng, từng năm mà ta chẳng hề ngộ ra vì những bộn bề của cuộc sống làm xa cách. Nhưng đau lòng nhất là những cuộc chia ly đường đột rơi xuống giữa bình yên cuộc sống, giữa mối tình đẹp vừa chớm nở.
Hồi 5, gồm 43 câu thơ, mô tả nỗi đau đớn bàng hoàng của Kim Kiều khi phải chia xa chỉ sau khoảng thời gian "tày ngang" ngắn ngủi gặp lại nhau. Đó là nỗi đau của "Nỗi nhà tang tóc, nỗi mình xa xôi". Tin phải chia xa "sét đánh" ấy, đến khi cả hai còn đang hẹn hò thề ước, vịnh thơ ngâm đàn mà ta đã nghe dự báo ở khổ cuối của hồi IV: "Chàng càng thêm nể, thêm vì mười phân. Bóng tàu vừa lạt vẻ ngân. Tin đâu đã thấy cửa ngăn gọi vào."
Hồi V:
527. Nàng thì vội trở buồng thêuSinh thì dạo gót sân đào vội ra (1).Cửa sài vừa ngỏ then hoa530. Gia đồng (2)vào gởi thư nhà mới sangĐem tin thúc phụ từ đường (3)Bơ vơ lữ thấn (4) tha phương đề huềLiêu Dương cách trở sơn khêXuân đường kíp gọi Sinh về hộ tang535. Mảng (5 ) tin xiết nỗi kinh hoàngBăng mình lẻn trước đài trang(6)tự tìnhGót đầu mọi nỗi đinh ninhNỗi nhà tang tóc, nỗi mình xa xôi:Sự đâu chưa kịp đôi hồi (7),540. Duyên đâu chưa kịp một lời trao tơTrăng thề còn đó trơ trơDám xa xôi mặt, mà thưa thớt lòngNgoài nghìn dặm chốc ba đông (8)Mối sầu khi gỡ cho xong còn chầy(9)!545. Gìn vàng giữ ngọc cho hay (10)Cho đành lòng kẻ chưng mây cuối trời.Tai nghe ruột rối bời bờiNgập ngừng nàng mới giãi lời trước sau:Ông tơ gàn quải chi nhau550. Chưa vui sum hợp đã sầu chia phôi!Cùng nhau trót đã nặng lờiDẫu thay mái tóc, dám rời lòng tơ!Quản bao tháng đợi năm chờNghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm555. Đã nguyền hai chữ đồng tâmTrăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai (11)Còn non, còn nước, còn dài,Còn về, còn nhớ đến người hôm nay.Dùng dằng chưa nõ rời tay560. Vầng đông trông đã đứng ngay mái nhàNgại ngùng một bước một xaMột lời trân trọng, châu sa mấy hàngBuộc yên, quảy gánh, vội vàngMối sầu xẻ nửa, bước đường chia hai565. Buồn trông phong cảnh quê ngườiĐầu cành quyên (12) nhặt, cuối trời nhạn thưaNão người cữ (13) gió tuần mưaMột ngày nặng gánh tương tư một ngày.Nàng còn đứng tựa hiên tây570. Chín hồi vấn vít như vầy mối tơ.
Chú thích:
1. Sân có trồng cây đào.
2. Người phục dịch công việc ở trong nhà.
3. Qua đời.
4. Mất nhưng chưa an táng, vẩn ở nơi đất khách.
5. Tiếng cổ. Mảng tin: mới chợt nghe tin.
6. Nơi trang điểm của phụ nữ, chỉ Thúy Kiều.
7. Giãi bày, trò chuyện hết lời với nhau.
8. Để tang 3 năm, ý Kim - Kiều xa nhau ít nhất 3 năm.
9. Còn chậm, còn lâu ngày.
10. Giữ thân thể cho được khoẻ mạnh, và cũng ngụ ý giữ gìn mối tình cho được thuỷ chung, trong sạch.
11: Ôm đàn sang thuyền của người khác, tức là đi lấy chồng khác.
12. Chim đỗ quyên, tức chim quốc. Đây tả cảnh cuối hè, sang thu. Tiếng quyên kêu còn ra rả (nhặt) đầu cành và bóng nhạn đã thấy bay loáng thoáng (thưa) ở chân trời.
13. Người xưa thường tính bảy ngày là một cữ, và mười ngày là một tuần.
14. Nguyên nghĩa là ở xa cách mà cùng nhớ nhau, sau người ta mượn để nói sự nhớ nhau của đôi trai gái yêu nhau.
15. Ruột chín lần bị đau quặn lại.
Nguyễn Du không chia Truyện Kiều theo chương hồi, các nhà nghiên cứu văn học căn cứ vào nội dung Truyện Kiều cũng như diễn biến của Kim Vân Kiều Truyện - vốn là một tiểu thuyết chương hồi, để chia Truyện Kiều làm 22 chương để bạn đọc tiện theo dõi.
-----
Poem Nguyen | Tiểu Thơ,
Instagram: @poemypodcast
Email: poemsnguyen@gmail.com