Ekspresem przez historię w Radiu Lublin
About
Available on
Community
414 episodes
31 marca 1880 roku w Moskwie zmarł Henryk Wieniawski. Znany dziewiętnastowieczny kompozytor i skrzypek przyszedł na świat w Lublinie. Wychował się w rodzinie o żydowskich korzeniach. Jego ojciec był lekarzem. U Wieniawskich odbywały się spotkania różnych środowisk artystycznych, podczas których organizowano koncerty oraz prowadzono dyskusje o sztuce. Kontakt z muzykami sprawił, że Henryk wybrał karierę skrzypka.
30 marca 1867 roku Rosja sprzedała Stanom Zjednoczonym Alaskę. 49. stanem USA została jednak dopiero 3 stycznia 1959 roku. Jej odkrycie zawdzięcza się śmiałej wyprawie dwóch żeglarzy: duńskiego badacza w służbie Rosji, Vitusa Beringa i Rosjanina Aleksieja Czirkowa. Ziemia, do której dotarli, wydawała się nieprzystępna i bezludna. Krajobraz był milczący i groźny, ale jednocześnie wspaniały.
29 marca 1937 roku w Lozannie zmarł Karol Szymanowski. Kompozytor, pianista, pedagog i krytyk muzyczny. Artysta, określany jako ojciec polskiej muzyki XX w., uznawany przez znawców obok Fryderyka Chopina za jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów, urodził się wsi Tymoszówka na Ukrainie.
28 marca 1969 roku do kin trafił film „Pan Wołodyjowski”. Zdjęcia do filmu poprzedziła burzliwa dyskusja o tym, jak należy przenosić Sienkiewiczowską Trylogię na ekrany. Hoffman (na zdj.), dla którego praca nad "Panem Wołodyjowskim" była de facto debiutem w filmie pełnometrażowym, postanowił nie odchodzić od ducha oryginału...
25 marca 1933 roku Sejm przyjął ustawę o Orderze Virtuti Militari. Określała ona warunki przyznawania odznaczenia, zmieniała też jego nazwę – z Orderu Wojskowego VM na Order Wojenny VM, a także ustanawiała święto orderowe na 11 dzień listopada, na pamiątkę odzyskania przez Polskę niepodległości.
24 marca 1794 roku w Krakowie Tadeusz Kościuszko składa uroczystą przysięgę rozpoczynającą powstanie. „Przysięgam (...), iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę” – brzmiały słowa przysięga.
23 marca 1822 roku urodził się Ignacy Łukasiewicz. Ten polski aptekarz, znany przede wszystkim jako wynalazca lampy naftowej, przyszedł na świat w miejscowości Zaduszniki w roku 1822.
22 marca 1925 roku w Zakopanem otwarto Wielką Krokiew. Wielka Krokiew to najsłynniejsza polska skocznia narciarska. Legendarna i Największa , na której skakali najlepsi z najlepszych polskich skoczków w historii, tacy jak Bronisław Czech, Stanisław Marusarz, czy Wojciech Fortuna, nie wspominając o współczesnych. Jest także jedną z najbardziej rozpoznawalnych skoczni na świecie.
21 marca 1809 roku Książę Józef Poniatowski został naczelnym wodzem wojsk polskich Księstwa Warszawskiego. Książę po objęciu urzędu naczelnego dowódcy armii Księstwa Warszawskiego, niemal natychmiast zaczął wprowadzać nowoczesne zmiany w wojsku. Polacy byli zgodni co do tego, że bez własnej siły zbrojnej nie odzyskają niepodległości.
18 marca 1596 roku Król Zygmunt III Waza podjął decyzję o przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy. Proces "ustołeczniania" Warszawy, rozpoczął się już w połowie XVI w., kiedy miasto stało się rezydencją królewską. Jednak ostatecznie - jako centrum władzy i główna siedziba monarchy i parlamentu - Warszawa stała się za panowania króla Zygmunta III Wazy.
17 marca 1921 roku w Polsce uchwalono Konstytucje marcową. Po jej uchwaleniu posłowie wraz z Naczelnikiem Państwa Józefem Piłsudskim udali się na mszę do katedry św. Jana. Mieszkańcy Warszawy wyszli tego dnia tłumnie na ulice...
16 marca 1901 roku w Teatrze Miejskim w Krakowie odbyła się prapremiera „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego. To dla wielu znana historia, ale przypomnijmy... Pomysł na ten dramat zrodził się w głowie autora w czasie wesela jego przyjaciela Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną we wsi Bronowice. Wyspiański był świadkiem na ich ślubie.
15 marca 1978 roku w Warszawie zmarł Aleksander Kamiński. Polski pisarz, historyk, pedagog, działacz harcerski, w czasie okupacji współorganizator Szarych Szeregów. Pokoleniom rodaków prof. Kamiński jest znany jako autor "Kamieni na szaniec", książki opisującej walkę młodych Polaków przeciwko niemieckiemu okupantowi.
14 marca 1882 roku urodził się Wacław Sierpiński. Ten wybitny matematyk przyszedł na świat w Warszawie. Był jednym z najbardziej cenionych na świecie badaczy teorii mnogości, która zajmowała się zagadnieniem nieskończoności.
11 marca 1863 roku Marian Langiewicz został dyktatorem powstania styczniowego. Gen. Marian Langiewicz był drugim - po Ludwiku Mierosławskim - dyktatorem tego powstania. Jak pisali biografowie generała, był on wyznawcą idei wolności społecznej i narodowej wszystkich uciskanych ludów, a przede wszystkim gorącym i ofiarnym patriotą.
10 marca 1934 roku w Polsce uchwalono pierwszą ustawę o ochronie przyrody. Dała podstawy prawne do tworzenia parków narodowych.
9 marca 1934 roku urodził się Jurij Gagarin. To postać legendarna – radziecki pilot, astronauta, pierwszy w świecie dokonał lotu po orbicie okołoziemskiej.
8 marca 1223 roku zmarł Wincenty Kadłubek. Wincenty Kadłubek urodził się w rodzinie rycerskiej na ziemi sandomierskiej. Nie ma żadnych jednoznacznych dowodów na to, czy Kadłubek to nazwisko, czy przezwisko. Czas kiedy urodził się ówczesny polski wielki pisarz można oszacować na przedział 1150-1160 r.
7 marca 1000 roku rozpoczął się Zjazd gnieźnieński. Mieszko I wprowadził nas do Europy, ale zdaniem historyków, to Bolesław Chrobry pokazał, że możemy w niej funkcjonować na zasadach równych zachodnim państwom kontynentu. Punktem kulminacyjnym aspiracji piastowskiego księcia była wizyta cesarza Ottona w jego państwie. Sam cesarz również miał swoje powody, by przyjechać do Gniezna...
4 marca 1678 roku urodził się Antonio Vivaldi. Był jednym z najwybitniejszych skrzypków i kompozytorów włoskiego pochodzenia. Chyba wszystkim najbardziej znany jest dzięki swoim "Czterem porom roku", ale skomponował także wiele innych wspaniałych i cenionych przez muzyczny świat utworów. Był księdzem, kompozytorem i pedagogiem.
3 marca 1847 roku urodził się Alexander Graham Bell. Ten amerykański fizyk i fizjolog, urodził się w Edynburgu. Jego dziadek był znanym nauczycielem wymowy i dykcji, ojciec fizjologiem mowy.
2 marca 1921 roku urodził się Kazimierz Górski - piłkarz, trener i działacz piłkarski. Dzięki niemu polska reprezentacja odniosła największe sukcesy na międzynarodowych imprezach.
1 marca 1933 roku otwarto węglowo magistralę kolejową, łączącą Górny Śląsk z Gdynią. II Rzeczypospolita od początku swego istnienia zmagała się z problemem połączenia trzech odmiennych od siebie sieci kolejowych w jeden spójny system transportowo-logistyczny. O ile trakcje w byłym zaborze pruskim przedstawiały się solidnie i nie wymagały większych napraw, o tyle na ziemiach dawnego zaboru rosyjskiego i w Galicji sytuacja wyglądała zupełnie inaczej, a gęstość połączeń była tu znacznie mniejsza niż na zachodzie odrodzonego państwa.
30 czerwca 1940 roku gen. Stefan Rowecki został komendantem głównym Związku Walki Zbrojnej i dowódcą Sił Zbrojnych w Kraju. Od lat młodzieńczych jego życie było związane ze służbą sprawie polskiej. W dużym stopniu więc funkcja, jaką mu powierzono w niewiarygodnie trudnych latach okupacji niemieckiej podczas drugiej wojny światowej trafiła w bardzo odpowiedzialne ręce.
29 czerwca 1956 roku premier PRL Józef Cyrankiewicz w wieczornym przemówieniu radiowym potępił organizatorów poznańskich protestów. Słynny poznański czerwiec 56 roku był to jeden z tych momentów, kiedy władze komunistyczne w Polsce pokazały swe prawdziwe oblicze - ludzi potulnie wykonujących rozkazy płynące z Moskwy. Protesty poznańskie były też dowodem na to, że propagandowy obraz kraju mlekiem i miodem płynącego ma się nijak do rzeczywistych nastrojów społecznych.
28 czerwca 1886 roku z Montrealu wyruszył pierwszy pociąg nowo zbudowaną Koleją Transkanadyjską. Było to ogromne przedsięwzięcie i nawet po latach jego rozmach robi wrażenie. Chodziło wszak o połączenie kolejowym traktem miast znajdujących się na przeciwległych końcach wielkiego kraju jakim była (i jest) Kanada.
25 czerwca 1941 roku Finlandia wypowiedziała wojnę ZSRR. To co wydarzyło się trzy dni wczesniej, czyli niemiecki atak na Związek Radziecki, miało całkowicie zmienić oblicze drugiej wojny światowej. Konflikt fińsko - radziecki, już wczesniej owocujący konfliktami zbrojnymi, wszedł tym samy w inną, nie mniej burzliwą fazę.
24 czerwca 1943 roku nad ranem na Zamojszczyźnie Niemcy rozpoczęli operację „Werwolf”. Nie była to pierwsza, ale najbardzej brutalna akcja pacyfikacyjno-wysiedleńcza przeprowadzona przez Niemców na Zamojszczyźnie. Do dziś trudno pojąć, jak można z aż tak zimna krwią skrzywdzić tak wielu bezbronnych ludzi, ale Niemcy w tej wojnie udowodnili to tysiące razy.
23 czerwca 1838 roku urodził się Władysław Mickiewicz, polski księgarz, bibliotekarz, publicysta Przyszedł na świat i odszedł z niego w jednym z najpiękniejszych miast Europy. Był najstarszym synem i jednocześnie trzecim dzieckiem Adama Mickiewicza i Celiny z Szymanowskich.
22 czerwca 1973 roku zakończyła się pierwsza załogowa misja na amerykańską stacji orbitalnej Skylab. Misja programu Skylab było przedsięwzięciem, które NASA przygotowywała długo i z wielką pieczołowitością.
