Goede Gesprekken
About
Available on
Community
366 episodes
De berichtgeving over de oorlog in Oekraïne richt zich in hoofdzaak op het front: wie heeft militair de overhand, is er genoeg munitie. Intussen ontwikkelt de rest van het grote land zich in razendsnel tempo. Er is een civil society aan het ontstaan, er is veel innovatie en een nieuw soort eigenaarschap bij de burgers. Noodgedwongen, maar met een nieuw elan. Op allerlei gebieden maakt het land een transitie door. Julia Soldatiuk-Westerveld, research fellow bij het Clingendael Instituut voor Internationale Betrekkingen, schetst een beeld van binnenuit.
De presidentsverkiezingen in Rusland zullen worden gewonnen door Poetin, dat staat vast. Er is steeds minder vrijheid, de staat schuift op in de richting van het totalitaire. Waarom zijn er dan überhaupt nog verkiezingen, wat staat er op het spel? Pjotr Sauer (1992), journalist van The Guardian, over de stand van zaken in het land waar hij geboren en getogen is.
Wie in Amsterdam Zuid-Oost geboren wordt staat met 3-0 achter. Stelt Prof. Soortkill (Amsterdam 1993), schrijver van het boek Smibologie. Je komt bijna onherroepelijk in de greep van een negatieve manier van denken over jezelf, dat is de erfenis van de slavernij die doorwerkt in de hoofden van jonge zwarte mensen. In zijn boek breekt hij die verkeerde denkbeelden af. Hij herschrijft op een inspirerende manier de geschiedenis, en schrijft een geschiedenis van de hip hop als revolutionaire beweging met emancipatoire potentie. Daaruit destilleert hij een programma van elf punten om de baas te zijn over je eigen leven.
Amsterdam heeft 900.000 inwoners en een begroting van 6 miljard euro. De stad kent zogeheten wicked problems, van over-toerisme tot georganiseerde misdaad. Er is armoede en segregatie. De vermarkting van de woningmarkt drijft minder bedeelden de stad uit. Hoe bestuur je dat allemaal? Wat vermag je als burgemeester? Femke Halsema noemt het een kwestie van bijsturen, maar koestert haar idealen. Ze begint in de zomer aan haar tweede termijn van zes jaar als burgemeester en is duidelijk gegroeid in haar rol. En in charisma
Bijna alle debatten die op het ogenblik de gemoederen heftig bezighouden in de maatschappij, zijn terug te voeren op onze moraal. Hanno Sauer (1983) schreef een imposante studie over de ontwikkeling van onze moraal, waarin hij 5 miljoen jaar terug gaat. 'Moraal. Goed en kwaad van prehistorie tot polarisatie'. Centrale stelling: de mens is zo succesvol als soort, juist vanwege onze moraal die ons in staat stelt om samen te werken in kleine groepen. Het boek werpt verhelderend licht op de vraag wat ons desondanks zo sterk verdeelt.
John Morijn (Dordrecht 1977), Bijzonder hoogleraar Recht & Politiek in Internationale Betrekkingen in Groningen, doet onderzoek naar de ontwikkelingen in Polen en Hongarije. Vrijheid, democratie en rechtsstaat staan daar ernstig onder druk. Hij trekt een vergelijking met de plannen van de PVV en ziet duidelijke parallellen. Hij is zeer verontrust, want hier is sprake van een draaiboek: weg van de democratie, in de richting van een autocratie.
Als we van de politiek gezien de laatste verkiezingen geen effectieve reactie op de klimaatverandering kunnen verwachten, en als op de klimaattop COP28 zelfs de afbouw van fossiele brandstoffen onbespreekbaar is, misschien moet het dan van creatieve ondernemers komen. In 2020 sprak ik met Pieter Hoff, een idealistische ondernemer die een methode heeft ontwikkeld om bomen te planten in de verwoestijnde gebieden in de wereld. Hij overleed in 2021, zijn bedrijf is overgenomen door zijn zoon Wout Hoff. Ze zetten hun technologie inmiddels in 60 landen succesvol in om gedegradeerd land te herstellen. Ze beweren alle CO2 emissies van Nederland al vanaf 2035 volledig te kunnen neutraliseren - en dat voor minder dan 10% van het huidige budget. Ze helpen tegelijkertijd miljoenen boerenfamilies uit de armoede en pakken 12 Duurzame Ontwikkelingsdoelen aan. Reden om nog eens goed naar de vader te luisteren. Ik publiceer het gesprek opnieuw.
Het houdt maar niet op, de leugens die politici ons voorhouden over migratie. Daarom publiceer ik dit gesprek met Hein de Haas nog een keer, hij weet van de hoed en de rand. Dagelijks worden we bestookt met alarmerende berichten over stromen migranten. Het leidt tot polarisatie en verhitte debatten in de samenleving. Het laatste kabinet Rutte is erover gestruikeld. Maar, socioloog Hein de Haas, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, laat in zijn boek Hoe het echt werkt geen spaan heel van de berichtgeving. Met de realiteit heeft het bitter weinig te maken. Vormen de migranten een bedreiging voor onze samenleving? Het tegendeel is eerder het geval.
Berber van der Woude werkte jarenlang voor het ministerie van Buitenlandse Zaken. De laatste twee jaar van haar diplomatieke carrière woonde ze in Jeruzalem, terwijl ze werkte in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever. Ze heeft ontslag genomen omdat ze in gewetensnood kwam. Ze zag van nabij dat Israël het internationale recht met voeten trad. Binnen de Diplomatieke Dienst was er geen ruimte om dat aanhangig te maken. Uit woede over het buitenproportionele geweld van de Israelische vergeldingsactie in Gaza heeft ze nu een videoboodschap gepubliceerd op LinkedIn. Een oproep aan ambtenaren om te luisteren naar hun geweten.
Tamar van Gelder (Zaandam, 1975) is voorzitter van de Algemene Onderwijsbond. Deze vakbond groeit, en dat is niet zo gek, want de problemen in het onderwijs stapelen zich op: er is een chronisch tekort aan goed opgeleide leerkrachten. En de politiek lijkt zich er amper voor te interesseren; het onderwerp speelt geen enkele rol bij de huidige verkiezingen. Terwijl er een Deltaplan nodig is om het tij te keren. Van Gelder is een bevlogen vakbondsvrouw, die komt uit een echte onderwijsfamilie. Haar grootvader stond aan de basis van de Middenschool, een experiment uit de jaren '70, waarbij alle leerlingen drie jaar lang hetzelfde programma volgden
Sylva van Rosse (1970) kent het Midden-Oosten goed. Ze richtte tien jaar geleden met een groep geestverwanten Het Grote Midden-Oosten Platform op. Met het doel om lacunes op te vullen, stereotiepen te bestrijden, onderwerpen te agenderen. Want die beeldvorming is scheef. Wij volgen in Nederland hoofdzakelijk het narratief van Israël, slechts zelden komt het Arabische verhaal, of het Palestijnse perspectief op het grote conflict in het Midden-Oosten aan bod. Op een zorgvuldige manier. Zij pleit voor een evenwichtig beeld, vanuit menselijkheid, en met als houvast het Internationale recht.
Annemieke Roobeek (Amsterdam 1958) is van huis uit politicoloog en econoom en al meer dan dertig jaar verbonden aan Nyenrode Business Universiteit, als hoogleraar Strategie en Transformatiemanagement. Als commissaris komt ze in de boardrooms van talloze grote bedrijven. Dus ze kent het klappen van de zweep. Bij de opening van het Academisch Jaar hield ze een prikkelende lezing over democratie en leiderschap. Pleidooi voor moed, morele ruggengraat, kennis van zaken en netwerkend leiderschap
Tijdens de coronapandemie was Marion Koopmans (Tegelen 1956), hoogleraar virologie van het Erasmus MC in Rotterdam, een baken van rust en betrouwbaarheid. Inmiddels zijn we met dit virus een nieuwe fase ingegaan. Maar het is nog altijd in de wereld. Waar staan we nu? Een update. Maar ook: hebben we er met het oog op de toekomst iets van geleerd?
Mohammed Chahim (Marokko, 1985) geldt als een van de machtigste politici in Brussel op het energiedossier. Hij is vice-president van de Sociaal-Democraten in het parlement en heeft de Green Deal in zijn portefeuille. Hij praat met Republikeinse senatoren in Amerika, mijnwerkers in Polen en boeren in Nederland. Hij is een protégé van Frans Timmermans en is zelf een bevlogen voorvechter van maatregelen om de energietransitie in gang te zetten. Inmiddels is de CBAM-regeling in werking getreden; die heeft invloed op de CO2-uitstoot in de hele wereld. Een huzarenstukje. Dit gesprek vond plaats in 2022, toen hij er nog volop mee bezig was.
Dagelijks worden we bestookt met alarmerende berichten over stromen migranten. Het leidt tot polarisatie en verhitte debatten in de samenleving. Het laatste kabinet Rutte is erover gestruikeld. Maar, socioloog Hein de Haas, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, laat in zijn boek Hoe het echt werkt geen spaan heel van de berichtgeving. Met de realiteit heeft het bitter weinig te maken. Vormen de migranten een bedreiging voor onze samenleving? Het tegendeel is eerder het geval.
Miguel en Thiëmo Heilbron zijn broers. Ze werken al jaren nauw samen, zo waren ze onder andere betrokken bij de oprichting van The Black Archives, het Amsterdamse archief rond zwart erfgoed. Inmiddels hebben ze twee nieuwe sociale ondernemingen gestart, die het onderwijs beogen te verrijken: Fawaka Ondernemersschool en Fawaka Wereldburgerschap. Scholen zijn wettelijk verplicht om onderwijs te geven over burgerschap. Ze dienen jonge mensen vertrouwd te maken met de waarden van sociale cohesie en democratie. Miguel en Thiëmo gaan een stap verder. Maak er wereldburgerschap van, zeggen zij. Zo werk je bij de bron aan de radicale verandering die nodig is in de wereld.
Voor het tienjarig jubileum van De Correspondent kijkt Lex Bohlmeijer, Correspondent Goede Gesprekken terug op de interviews die hij heeft gewijd aan institutioneel racisme. Door met een zekere onbevangenheid vragen te stellen heeft hij een weg afgelegd van onwetendheid en ongemak naar inzicht en verbondenheid.
Mpanzu Bamenga, vluchtte als 8-jarige jongen met zijn moeder vanuit Congo naar Nederland. Het duurde dertien jaar voor ze een verblijfsvergunning kregen. Intussen ging hij naar school en vervolgens haalde hij een master in de rechten. Hij zet zich op allerlei manieren in voor de mensenrechten in Nederland. Niet alleen van ongedocumenteerden en statushouders, maar feitelijk van ons allemaal. In 2018 begon hij een rechtszaak tegen de Staat over de onwettigheid van etnisch profileren. En hij won.
De schrijver Ilja Leonard Pfeijffer (Rijswijk 1968) heeft met zijn nieuwe roman Alkibiades een meesterwerk afgeleverd. Het is het levensverhaal van een schitterend personage, briljant, gewiekst, idealistisch. Maar het is ook een tijdreis: je waant je als lezer een tijdgenoot, je voelt en proeft hoe het leven was, toen 2500 jaar geleden, in de 2e helft van de 5e eeuw voor Christus. Athene is in verval. De democratie dreigt verloren te gaan. Dit alles is een spiegel voor onze tijd. Want de parallellen tussen toen en nu zijn verbluffend en onheilspellend herkenbaar.
Michael de Cock (Mortsel 1972) is directeur van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel. Hij maakt zich zorgen over de opkomst van extreemrechts in zijn land. En schreef een bevlogen pamflet over de waarde van kunst en cultuur voor het geheel van de samenleving: "Alleen verbeelding kan ons redden". In dit verhaal leidt hij Paris Hilton rond door zijn schouwburg, hij verleidt haar met zijn verhalen. Intussen is het boek door en door politiek: want wie zich verzet tegen een veelstemmige kunst die een ware afspiegeling is van de gelaagdheid in de maatschappij, is bezig te tornen aan de democratie.
Hij waarschuwt nog een keer, in zijn nieuwe boek 'Het tij tegen'. Herman Tjeenk Willink analyseert al meer dan veertig jaar hoe het komt dat de Nederlandse overheid gebrekkig functioneert, en sterker nog, de democratische rechtsorde van binnenuit aan het uithollen is. Als je de overheid ziet als een bedrijf gaat de democratie in de uitverkoop. Maar het kan anders. Door uit te gaan van het principe van wederzijdse afhankelijkheid (van alle onderdelen van de overheid), en versterking van actief burgerschap.
Vandaag, 20 juli 2023 heeft Frans Timmermans bekend gemaakt dat hij bereid is om de gezamenlijke lijst van PvdA & Groenlinks aan te voeren bij de komende verkiezingen. Dat is een grote stap voor deze vicevoorzitter van de Europese Commissie die steeds te kennen geeft gegeven dat hij goed zit in Brussel en niet terug wilde naar Nederland. Zijn naam werd al gefluisterd. Hij is sociaal-democraat in hart en nieren én liep de afgelopen tijd het vuur uit de sloffen om de Green Deal door het Europese parlement te sleuren. Afgelopen najaar sprak ik met Timmermans over de klimaatcrisis, de oorlog in Oekraïne en Europa. Het leek mij goed om dat gesprek opnieuw te publiceren ….
Bregje Hamelynck (Amsterdam, 1970) begon 12 jaar geleden samen met haar man een zogeheten CSA tuinderij, community supported agricultuur: iedereen met een abonnement mag zelf groenten en fruit komen oogsten, dat volgens de beste ecologische principes wordt verbouwd, regeneratief, in samenspraak met de natuur. Permacultuur, zo heet dat. Zij noemt zichzelf een vergaderboer, die een belangrijke rol speelt in allerlei netwerken die de fundamentele transitie in land- en tuinbouw wil aanjagen. Cruciaal zijn de gezondheid en het eigendom van de bodem. Van wie is de grond?
Jori Wolf (Wezep, 1974) is een natuurmens. Ze zwemt het jaar rond in open water, dus ook in de winter. De natuur, dat is in de eerste plaats iets wat je moet ervaren. Dat betekent ook dat je beseft dat de mens een bescheiden plek inneemt in het grote geheel. Wolf werkt voor Staatsbosheer als adviseur landschaps- en cultuurhistorie. Hoe zijn de landschappen ontstaan door de eeuwen heen, waar gaat het naartoe? De natuur in Nederland is zo klein en zo versnipperd dat je er alleen naar kunt kijken in samenhang met de culturele omgeving. Inclusief de boeren. Ze pleit ervoor om het gesprek met de boeren aan te gaan. Want boeren en natuurbeschermers hebben hetzelfde belang.
Digni van den Dries (Ens, 1957)nam al in 1989 de beslissing om over te stappen op de biologische landbouw. Dat is erg goed gegaan. Inmiddels heeft zijn zoon het bedrijf overgenomen, maar hij is nog altijd betrokken. En hij kan het experimenteren niet laten. Nu is hij projectleider van Akker van de Toekomst: misschien is het mogelijk om de gezondheid van de gewassen gunstig te beïnvloeden met behulp van de bodembiologie, dan zou dat de gehele langbouw duurzaam kunnen maken. Een pionier in hart en nieren.
Franke Remerie (Arnhem 1957) is mede-oprichter van de coöperatie Land van Ons. Die richt zich op het opkopen van grond, om zo de overgang naar een natuur-inclusieve manier van boeren te kunnen stimuleren. En daarmee de biodiversiteit. Er zijn inmiddels zo’n 24.000 leden. En al het werk wordt gedaan door vrijwilligers. Remerie was interim bestuurder, maar is gestopt met werken om zich volledig te kunnen wijden aan Land van ons. Een echte idealist dus. Met radicale ideeën.
Roos Saat (Almere, 1997) is geboren en getogen in Flevoland als dochter van biologisch-dynamische boeren. Eerst wilde ze weg. Ze ging Social Studies studeren, maar inmiddels is ze ervan overtuigd dat ze boerin wil worden. Alleen, dan moet er in de landbouw iets systematisch veranderen. Juist de natuurinclusieve boeren worden niet financieel gesteund door de banken. Uit woede is ze steeds activistischer geworden. En ze heeft geen goed woord over voor de Rabobank die 85% van de landbouw in Nederland ondersteunt. De bank wil niks veranderen en helpt dus mee om de natuur kapot te maken.
Koen Bogaert is politicoloog en doceert geschiedenis aan de Universiteit van Gent. In zijn voortreffelijke boek, In het spoor van Fanon, schetst hij een bevlogen beeld van de mensen die door de eeuwen heen in verzet zijn gekomen tegen het koloniale project van het zich superieur wanende westen. Mensen die werden gedreven door een schitterend ideaal, een verre stip aan de horizon. Namelijk de droom van radicale inclusiviteit. Liefde dus. Als politieke categorie. En dat begon niet in Europa, maar in Haïti, om precies te zijn. Met de Haïtiaanse revolutie. Zo herschrijft Bogaert de geschiedenis. Die geschreven is door de kolonialen, en daarmee racistisch gekleurd is. Die gebaseerd is op het kapitalisme. Met geweld en fascisme in het spoor. Een waardevolle en belangrijke kanteling van het gangbare beeld dus.
Geert van der Veer (Boxtel, 1976)is oprichter van Herenboeren. Hij bedacht het concept tien jaar geleden, omdat er in zijn ogen iets fundamenteel mis in de keten van voedselproductie in Nederland. Het idee is eenvoudig: 200 huishoudens richten een coöperatie op, en leggen elk € 2000,- in. Met dat geld pachten ze 20 hectare en ze nemen een boer in loondienst die voor hen voedsel produceert. Circulair en gifvrij. De natuur vaart er wel bij, maar de boer en de burgers ook. Inmiddels is de zestiende Herenboerderij van start gegaan, de Landmeerse Loop in Boekel.
Robert Dur is Hoogleraar Prikkels aan de Erasmus School of Economics. Gedragseconoom mag je ook zeggen. Hij is iemand die graag onderzoek doet om gemakkelijke aannames te staven of juist te ontkrachten. Zo blijken - tegen de intuïtie van politici in - burgers in Nederland veel te zien in experimenteel beleid. Dur is dus goed in relativeren en dat is een prettige bijdrage aan de economische debatten. Voor het kapitalisme ziet hij geen alternatief. Maar het heeft een sterke overheid en publieke sector nodig om de uitwassen te minimaliseren.
