Tâm lý học và Tôi
About
Available on
Community
24 episodes
Đã bao giờ bạn bắt đầu một công việc và luôn muốn hoàn thành nó trước khi bạn chuyển sang một công việc khác? Hay tại sao khi chơi game bạn luôn muốn chơi cho đến khi dành chiến thắng? Điều gì đã xảy ra với bạn? Và liệu bạn có biết tại sao các nhà làm phim luôn dừng các tập phim ở những đoạn quan trọng? Tất cả những điều này có thể được giải thích bằng hiệu ứng Zeigarnik – đề cập đến việc bộ não của chúng ta ghi nhớ tốt hơn những sự việc chưa hoàn thành so với các sự việc đã hoàn thành. Như vậy, kết thúc một tập phim ngay giữa lúc “gay cấn” sẽ khiến người xem trở nên tò mò hơn và kết quả là họ sẽ ghi nhớ để đón xem nó vào tuần tiếp theo. Nhà tâm lý học người Nga Zeigarnik đã quan sát thấy ảnh hưởng của sự gián đoạn đối với quá trình xử lý trí nhớ năm 1927.
Cuộc sống luôn xoay vần trong những bộn bề của công việc, học tập và các mối quan hệ xung quanh. Rồi khi thời điểm chuyển giao giữa cuối tuần và một tuần mới xuất hiện, nhiều người trong chúng ta thường cảm thấy tẻ nhạt, buồn bã, dần mất động lực vào ngày thứ Hai. Nếu bạn đã từng nghe đến hội chứng “Monday Blues” hoặc có những cảm xúc như vậy mỗi khi thứ Hai xuất hiện, đừng vội gán nhãn bản thân hay đổ lỗi cho ngày thứ Hai, hãy tiếp tục đọc bài viết để tìm hiểu thêm về hội chứng này bạn nhé! Mong rằng những thứ Hai sắp tới của bạn sẽ tràn đầy niềm vui và sự hứng khởi.
Bạn là người thường đưa ra quyết định dựa vào trực giác hay lý trí? Bạn có từng hối hận vì đưa ra quyết định dựa trên trực giác hay không? Đa số chúng ta khi đứng trước những quyết định quan trọng thường sẽ sử dụng phương thức phân tích lý trí để tìm ra phương án tối ưu. Tuy nhiên trong những trường hợp mà thời gian suy nghĩ có hạn thì bạn sẽ quyết định dựa vào điều gì? Bạn đã từng được hướng dẫn bởi cái gọi là tiếng gọi bên trong hay chưa? Những giải pháp đến một cách nhanh chóng, không qua lý lẽ phân tích và đôi khi khá hiệu quả.
Trong phần 1, chúng ta đã tìm hiểu về định nghĩa của Rối loạn sử dụng chất kích thích (SUD) và lý do nhiều thanh niên sử dụng, lạm dụng chất gây nghiện trong cuộc sống của họ. Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng đi sâu vào các tiêu chí chẩn đoán SUD được mô tả trong DSM-5-TR, mối quan hệ giữa rối loạn sử dụng chất kích thích và các vấn đề sức khỏe tinh thần nghiêm trọng khác, đặc biệt là ở nhóm tuổi thanh niên. Bởi lẽ, việc hiểu gốc rễ của SUD chính là chìa khóa để phục hồi.
Các vấn đề liên quan đến tâm thần, thần kinh và sử dụng chất kích thích là nguyên nhân hàng đầu gây ra gánh nặng bệnh tật trên toàn thế giới, góp phần đáng kể vào tình trạng suy giảm sức khỏe trong suốt cuộc đời mỗi người [1]. Rối loạn sử dụng chất kích thích có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng trong mọi khía cạnh của cuộc sống, kể cả trong công việc, trường học hay mối quan hệ gia đình. Theo Khảo sát quốc gia về sử dụng ma túy và sức khỏe (NSDUH) năm 2020, có 40,3 triệu người Mỹ từ 12 tuổi trở lên mắc chứng rối loạn sử dụng chất kích thích (SUD), theo đó cứ bảy thanh niên thì có một người mắc SUD [2]. Tại Việt Nam, sự “trẻ hóa” trong việc sử dụng chất kích thích đang ngày càng gia tăng. Trong 10 năm trở lại đây, Việt Nam có thêm khoảng 10 vạn người nghiện ma túy. Điều đáng chú ý, có khoảng 70% trong số người nghiện dưới 30 tuổi; 5% người sử dụng ma túy ở tuổi chưa thành niên (dưới 18 tuổi) và trẻ em dưới 16 tuổi nghiện ma túy chiếm 50% [3]. Những số liệu trên cho thấy việc lạm dụng chất gây nghiện vẫn là một vấn đề sức khỏe cộng đồng dai dẳng và cấp bách đối với nhiều thanh niên (16-30) hiện nay. Trong khuôn khổ bài viết này, hãy cùng Psyme đặt chân vào thế giới của những người bạn “nghiện chất” để nhận diện vấn đề này một cách rõ nét hơn nhé!
Việc đổ lỗi, đổ thừa không phải là việc quá xa lạ với chúng ta. Chúng ta dễ dàng bắt gặp hiện tượng này ở nhiều dạng môi trường và ở những độ tuổi khác nhau. Khi một vấn đề xảy ra, có lẽ không ai muốn mình là nguyên nhân gây ra vấn đề vì họ sợ phải chịu trách nhiệm hoặc một ảnh hưởng tiêu cực từ nó. Đây thường bị coi là một “tật xấu” hoặc một sự “ác ý”. Điều gì khiến nhiều người, thay vì thừa nhận sai lầm của bản thân lại có xu hướng đổ lỗi cho người khác? Ai cũng có thể từng là “nạn nhân” của việc đổ lỗi. Hoặc không thiếu những người, vì một nguyên nhân nào đó, mà đổ lỗi cho người khác. Hãy cùng Psyme tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Bấy lâu nay chúng ta vẫn thường nghe nói cảm xúc xuất phát từ trái tim, nhưng nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra là cảm xúc là tương tác giữa não bộ và hệ thống hoạt động sinh lý thần kinh trên cơ thể. Và mối tương tác này khá phức tạp. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá cảm xúc dưới góc nhìn của khoa học thần kinh.
Bấy lâu nay chúng ta vẫn thường nghe nói cảm xúc xuất phát từ trái tim, nhưng nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra là cảm xúc là tương tác giữa não bộ và hệ thống hoạt động sinh lý thần kinh trên cơ thể. Và mối tương tác này khá phức tạp. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá cảm xúc dưới góc nhìn của khoa học thần kinh.
Ghen tị là một trong những cảm xúc phổ biến trong cuộc sống. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những vấn đề xoay quanh đến ghen tị trong nhiều tình huống xã hội khác nhau: học sinh ghen tị với nhau về điểm số, đồng nghiệp ghen tị trước mức lương của đối phương,… Ngoài ra, việc xuất hiện của mạng xã hội khiến cho tình trạng này càng trở nên phổ biến và rộng rãi hơn khi chúng ta dễ dàng nhìn thấy hình ảnh về cuộc sống của người khác. Ghen tị thường được xem là một cảm xúc tiêu cực, nhưng có một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, ghen tị có thể có những ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển cá nhân và cộng đồng. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ mang đến một góc nhìn khác về sự ghen tị và những lợi ích nó có thể mang lại cho cuộc sống của chúng ta.
Có bao giờ bạn nghi ngờ trí nhớ của mình? Hãy thử nhắm mắt và nghĩ về một sự kiện quan trọng với bạn cách đây một năm, tốt nhất là sự kiện mà có nhiều người khác cũng biết. Điều bạn còn nhớ được về sự kiện đó là gì? Hãy liệt kê ra càng nhiều chi tiết càng tốt, sau đó hãy hỏi và so sánh với những chi tiết mà những người tham gia cùng với bạn nhớ được. Làm xong bài tập trên bạn thấy thế nào? Liệu bạn có còn hoàn toàn tin tưởng vào trí nhớ của mình? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về ký ức, cơ chế và những yếu tố tác động đến cơ chế hình thành ký ức dưới góc nhìn khoa học não bộ để thu được cái nhìn toàn diện hơn về trí nhớ của mình.
Tìm hiểu về sức mạnh của “Single at Heart” Trong xã hội hiện đại, sẽ không quá lạ lẫm khi bắt gặp định kiến về cuộc sống độc thân là một điều không tốt, rằng hạnh phúc chỉ có thể đạt được khi có người đồng hành bên cạnh. Tuy vậy, chẳng có cách nào “đúng” để nhìn nhận về cuộc sống của một ai đó, đặc biệt với những người không chỉ chấp nhận, mà còn đang hưởng thụ cuộc sống độc thân vì nhiều lý do khác nhau. Nếu bạn đang sống độc thân hoặc muốn thử đặt chân vào thế giới độc thân, hãy cùng Psyme khám phá về thuật ngữ “Single at Heart” và nhìn nhận giá trị mà cuộc sống độc thân đem lại, để hướng đến một xã hội đa dạng và chấp nhận mọi sự lựa chọn của con người, bao gồm cả lựa chọn sống độc thân.
Chúng ta đã bàn nhiều về biến đổi khí hậu, càng đề cập nhiều hơn đến những giải pháp có thể góp phần làm cải thiện nó. Những tuyên truyền về việc sử dụng nhiên liệu sạch, bảo tồn thiên nhiên hay hạn chế rác thải nhựa được công bố rộng rãi đến mọi người, nhưng dường như kết quả vẫn không mấy khả quan. Mặc dù chúng ta đã và đang cố gắng, nhưng cứ mỗi năm trôi qua, hiện thực càng cho thấy rõ rằng sự cố gắng ấy là chưa đủ…
Phần đa con người đều đang nỗ lực hướng đến một cái đích nào đó trong cuộc sống và lầm tưởng rằng mình phải miệt mài suốt mỗi giai đoạn đời người để thực sự sống mà không phải chỉ đang tồn tại. Ý niệm đó là cái nôi của văn hóa hối hả (Hustle culture), khiến chúng ta dần lún sâu vào áp lực đồng trang lứa (Peer pressure) và bó buộc bản thân với năng suất độc hại (Toxic productivity). Để rồi khi lằn ranh giữa công việc, học tập và thời gian nghỉ ngơi xung đột lẫn nhau, chúng ta bỗng chốc kiệt quệ, khổ đau cả về thể chất lẫn tinh thần. Liệu rằng Me Time có phải chiếc chìa khóa cho sự cân bằng?
Hàng ngàn năm qua, giấc mơ vẫn luôn là khía cạnh thú vị và đầy bí ẩn trong đời sống của loài người. Giấc mơ cũng được xem là cánh cửa để bước vào thế giới nội tâm của một người, là nguồn gây cảm hứng cho văn chương, điện ảnh, và nghệ thuật nói chung. Chúng ta cũng dành ⅓ cuộc đời mình trong giấc ngủ và dánh khoảng ⅕ thời gian ngủ để cũng đắm chìm trong thế giới của những giấc mơ đa dạng, kỳ diệu và đôi khi không kém phần kỳ quặc. Có rất nhiều điều chưa biết về giấc mơ và giấc ngủ, nhưng những gì các nhà khoa học biết là gần như mọi người đều mơ mỗi khi họ ngủ, tổng cộng khoảng hai giờ mỗi đêm, cho dù họ có nhớ nó khi thức dậy hay không
Trong nhiều năm qua, xâm hại tình dục vẫn được coi là một vấn nạn của xã hội nghiêm trọng khi hậu quả của nó không chỉ dừng ở chấn thương thể xác mà còn là những ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý. Dù kẻ gây án không sử dụng những vũ khí gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng chúng đã mang đến cho nạn nhân một nỗi sợ lâu dài và khiến họ khốn khổ với những suy nghĩ và mất mát của họ. Và nỗi mất mát lớn nhất của các nạn nhân chính là danh dự. Thế nhưng, khi nạn nhân của xâm hại tình dục nói lên vấn đề của mình, không phải ai cũng đủ may mắn để được thấu hiểu. Thay vào đó, họ thường bị người thân và xã hội chỉ trích ngược lại dẫn đến sự công kích hội đồng lên chính nạn nhân, và điều này còn vô tình biến những kẻ xâm hại tình dục trở thành người “hiền lành, lương thiện”. Vì những hiểu lầm trên mà không ít nạn nhân luôn cảm thấy dè chừng với thế giới xung quanh và tìm cách “giải thoát” bản thân khỏi thế giới này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau giải đáp những thắc mắc về nội tình của nạn nhân, người thân, và xã hội để hiểu hơn nguyên nhân dẫn đến hành vi của nạn nhân và người ngoài cuộc trong vấn nạn này nhằm tránh những tình huống gây hiểu nhầm đáng tiếc.
Từ cổ chí kim, những mối tình gian truân bởi sự cấm cản luôn là nguồn cảm hứng lớn trong văn học. Trong vở kịch nổi tiếng “Romeo and Juliet” của William Shakespeare. Đây là một tác phẩm được xem là vĩ đại và có sức ảnh hưởng sâu sắc trong văn học thế giới, câu chuyện về một tình yêu mãnh liệt giữa hai người trẻ, vượt qua rào cản xã hội, sự cấm cản của gia đình để đến với nhau cho dù kết cục là sự hy sinh của cả hai.
Có lẽ trong cuộc sống chúng ta ai cũng đã từng trải qua nỗi cô đơn trong cuộc sống, dù nó chỉ là thoáng chốc hay kéo dài đằng đẵng. Nó xảy ra một cách tự nhiên như thể là 1 phần của cuộc đời của mỗi người. Tại thời điểm đó, con người thường cảm nhận sự cách ly đơn độc của bản thân trong xã hội vốn luôn ồn ào và chật chội.
Lần gần đây nhất khi phải đối diện với những cảm xúc tiêu cực như tức giận, buồn bã, sợ hãi,…. bạn đã làm những gì? Thành thật mà nói những cảm giác mà cảm xúc tiêu cực mang lại cho chúng ta chẳng hề dễ chịu chút chút nào, thậm chí chúng còn có thể kéo tâm trạng, tinh thần chúng ta xuống rất sâu. Thấu hiểu được những khó khăn, trở ngại ấy nên trong bài viết này Psyme rất mong muốn được chia sẻ cho các bạn những góc nhìn về cảm xúc tiêu cực cũng như những cách đương đầu với chúng một cách lành mạnh dưới góc độ tâm lý học.
Đã bao giờ bạn ngẫm nghĩ và tự hỏi điều gì đã duy trì nỗi sợ nói trước đám đông và khiến nó ám ảnh bạn? Có lẽ ai trong số chúng ta cũng đều một lần trải nghiệm cảm giác hồi hộp, lo lắng hay thậm chí là sợ hãi trước một bài thuyết trình quan trọng hay đơn giản chỉ là việc phát biểu ý kiến trong một lớp học. Khi được hỏi điều gì khiến chúng ta sợ hãi, hầu hết mọi người đều đưa ra những lý do liên quan đến sự đánh giá của người khác như sợ bị cười nhạo, sợ bị chế giễu hay sợ sai hoặc không tự tin mình sẽ làm tốt. Tuy nhiên, có thể bạn chưa biết, nguồn gốc sâu xa nỗi sợ được cho là đến từ sự lo lắng bị xã hội từ chối – là sản phẩm của “nhu cầu được thuộc về” ở mỗi cá nhân.
Thật dễ để tìm đại một châm ngôn nào đó khiến ta cảm thấy có động lực hơn cho một ngày mới. Có những câu nói rất hay, dĩ nhiên, nhưng cũng tồn tại những trích dẫn mà sâu bên trong đó là lớp ẩn mình của một nét văn hóa độc hại: Văn hóa của sự hối hả (hay còn được gọi là Hustle culture).
Áp lực đồng trang lứa đã trở thành một vấn đề ngày càng phổ biến và đáng quan tâm trong xã hội hiện đại. Trong một thế giới mà có sự phát triển vượt bậc của công nghệ, truyền thông và môi trường cạnh tranh khốc liệt, giới trẻ ngày nay lại càng chịu nhiều áp lực và thách thức lớn hơn khi nhận thức được sự vượt trội trong trình độ và vật chất của người khác so với mình
Có lẽ trong cuộc sống chúng ta ai cũng đã từng trải qua nỗi cô đơn trong cuộc sống, dù nó chỉ là thoáng chốc hay kéo dài đằng đẳng. Nó xảy ra một cách tự nhiên như thể là 1 phần của cuộc đời của mỗi người. Tại thời điểm đó, con người thường cảm nhận sự cách ly đơn độc của bản thân trong xã hội vốn luôn ồn ào và chật chội ...
Bạn đã từng nghe hoặc đọc đâu đó trên báo đài rằng có những người đang ở đỉnh cao danh vọng đã từ bỏ sự nghiệp mà nhiều người mơ ước để bắt đầu một một công việc rất bình thường như làm nông nghiệp, trồng cây, bán rau hay đi thiện nguyện hoặc tham gia các khóa thiền…để hiểu về chính mình. Đây có thể được xem là một biểu hiện của khủng hoảng căn tính ...
