Dân số là gì? Dân số là tổng số người sống trong một khu vực địa lý hay vùng không gian nhất định (làng xã, quốc gia, châu lục…) được đo bằng các cuộc tổng điều tra dân số do chính phủ thực hiện và thể hiện bằng các tháp dân số.

Quy mô dân số sẽ được quy định bởi tỷ suất sinh ra, tỷ suất chết đi và sự di cư ở thời điểm hiện tại lẫn trong quá khứ. Dân số đồng thời là nguồn lao động quý giá cho sự phát triển kinh tế – xã hội và được đo lường bằng các cuộc điều tra dân số, biểu hiện thông qua tháp dân số.

Cơ cấu dân số là gì?

Cơ cấu dân số là sự phân chia dân số của một đất nước, một vùng miền, thành các nhóm khác nhau dựa theo những tiêu chuẩn được đặt ra.

Phân loại cơ cấu dân số

Cơ cấu dân số theo giới tính và theo tuổi là một trong các loại cơ cấu quan trọng nhất. Bởi vì độ tuổi và giới tính là một trong các đặc tính quan trọng của nhóm dân số. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ sinh, tử, hôn nhân, giáo dục,…

Cơ cấu về tuổi

Cơ cấu về tuổi là sự phân bố dân cư thành những nhóm người ở nhiều độ tuổi khác nhau. Điển hình có thể kể đến:

– Từ 0 – 14 tuổi: Nhóm tuổi dưới lao động.

– Từ 15 – 60 tuổi: Nhóm tuổi lao động.

– Từ 60 trở lên: Nhóm tuổi trên lao động.

Đây là cơ sở để các nhà khoa học, chuyên gia y tế, chăm sóc sức khỏe cộng đồng có thể đưa ra phân tích và kết luận xu hướng dân số như tỷ lệ sinh tử.

Bên cạnh đó, đối với mỗi quốc gia, cách tính tuổi cũng hoàn toàn khác nhau. Chẳng hạn như tại các nước châu Á, mọi người thường tính theo tuổi Âm lịch hoặc tính luôn tuổi mụ (là tuổi từ lúc bào thai). Trong khi đó, ở các nước phương Tây thì thường sẽ tính theo tuổi Dương lịch. Với hai cách tính khác nhau này, mỗi người có thể chênh nhau từ 1 – 2 tuổi.

Nhận thấy được điều này, Liên Hợp Quốc đã quyết định thống nhất tính theo tuổi dương lịch trong lúc tổng hợp và điều tra dân số của các quốc gia.

Có một sự khác biệt rất lớn nữa về cơ cấu tuổi giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển. Thông thường các nước đang phát triển sẽ có dân số trẻ hơn các nước phát triển. Tuy nhiên tốc độ già hoá của các nước đang phát triển cũng diễn ra nhanh hơn do hậu quả của việc “bùng nổ trẻ em” ở giai đoạn trước đó.

Dân số trong độ tuổi lao động của một quốc gia, vùng lãnh thổ được coi là yếu tô hết sức quan trọng để duy trì sự ổn định cũng như sự phát triển về kinh tế. Dân số ở nhóm dưới độ tuổi lao động và ngoài độ tuổi lao động thường không lao động nên 2 nhóm này được xem là nhóm những người phụ thuộc trong nhân khẩu học.

Phần lớn, những người phụ thuộc kinh tế vào những người đang trong độ tuổi lao động có khả năng sẽ mang đến những tác động tiêu cực đến năng suất lao động cũng như tỷ lệ tiết kiệm.

Những nhà nhân khẩu học thể hiện tỉ trọng của những người ở nhóm tuổi phụ thuộc bằng cách áp dụng tỷ số phụ thuộc theo tuổi. Đây là chỉ số đo lường tỷ lệ giữa những người “phụ thuộc” với nhóm người đang trong độ tuổi lao động.