Link video podcast trên YT: https://www.youtube.com/watch?v=Zjak78dGx4M

Bàn về việc đọc sách, không ít người cho rằng đây là con đường duy nhất để tích lũy trí tuệ, nhưng sự thực có đơn giản như vậy? Hãy bắt đầu bằng cách phân tích hai loại "biết" chính – cái biết qua trải nghiệm trực tiếp và cái biết qua lý thuyết.

Cái biết trực tiếp là sự nhận thức thông qua chính những trải nghiệm sống thực tế, không thông qua sự suy diễn hay lý giải của ngôn từ. Điều này có thể được ví như khi bạn đứng trước biển, cảm nhận từng đợt sóng xô vào chân mình, tiếng sóng vỗ, và mùi của muối mặn trong không khí. Đây là sự nhận thức ngay tại thời điểm đó, không cần phân tích hay suy diễn về cảm giác đó là gì, hay điều gì tạo ra nó. Nó giống như cách một người thợ thủ công biết cách chạm khắc một mảnh gỗ – họ không nhất thiết phải diễn đạt hay giải thích mọi bước trong quá trình, mà chính kinh nghiệm đã khiến họ biết phải làm gì và khi nào.

Một ví dụ điển hình trong văn học là nhân vật của nhà văn Ernest Hemingway, ông già Santiago trong **"Ông già và biển cả"**. Santiago không có nhiều kiến thức sách vở, nhưng ông sống qua những trải nghiệm khắc nghiệt của biển cả, và chính từ đó mà có một sự hiểu biết sâu sắc về tự nhiên, về cá lớn và về chính bản thân mình. Sự hiểu biết của ông không cần đến những cuốn sách về cá hay đại dương, mà từ cuộc sống thực tế hàng ngày ông đối diện.